СоагӀапче
| Эйла | |
| СоагӀапче | |
|---|---|
| СоагӀапче | |
| 43°29′05″ с. ш. 44°35′17″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен Субъект | ГӀалгӀайче |
| Муниципальный район | МагӀалбика |
| Сельское поселение | СоагӀапче |
| Юртда | ЦӀоканаькъан (Галай) Макшарипа Къурейш |
| Тархьари географии | |
| Йиллай | 1863-ча шера |
| ХьалхагIа хинна цIераш |
1874 кхачч. — Керда Ах-Барзой (Новый Ах-Барзой) 1944 кхачч. — СоагӀапче (Сагопши) 1958 кхачч. — Ногцард |
| Аре | 160,00 км² |
| Юкъарчен лакхал | 397 м |
| Iалама лоаттам | тӀаьда юккъера (Dfb) |
| Сахьата оаса | UTC+3 |
| Ба́ха нах | |
| Ба́ха нах | ↗11 918[1] саг (2018) |
| Айхе | 74,49 км²/саг |
| Къамаш | гӀалгӀай |
| Динош | бусулбаш-сунниташ |
| Дагарга идентификатораш | |
| Телефона код | +7 8734 |
| Пошта индекс | 386340 |
| Код ОКАТО | 26215840001 |
| Код ОКТМО | 26615405101 |
.svg)
СоагӀапче (я) (эрс: Сагопши) — ГӀалгӀай мехка МагӀалбика шахьара эйла.
География[тоаде | тоаде чура]
Эйла Алханчурта атагӀа улл, АргӀан гӀинбухерча босе тӀа. Шахьара юкъ йолча МагӀалбика зӀилбухехьа латт, иштта Магасах гӀинбухе-малхбузехьа 60 км гаьнеи я.
ГаргагӀа я́да нах баха моттигаш: гӀинбухехьа - МагӀалбик, гӀинбухе-малхбоалехьа — Буро-МагӀе, малхбоалехьа — Заьзгакъонгий-Коа, зӀилбухе-малхбоалехьа — Черкъий-Юрт, зӀилбухе-малхбузехьа — Дола-Коаи Инаркъеи[2].
Тархьар[тоаде | тоаде чура]
ХӀанзара СоагӀапче улла моттиг гӀалгӀай лоам хьалбаха́чул тӀехьагӀа ЗӀамига ГӀаьбартех лоархӀаш хиннай, Псыгобже хи тӀа (гӀаьб.-чер. Псыгъуабжэ — тайша хий). Шоайла 3 км гаьна а йолаш ши эйла хьахиннай цига[3]: Боканаькъан Цокало эйлаи (дукхагӀа Илдарха-ГӀалий тӀара нах бахаш хинна МагӀара СоагӀапче), Гатагажанаькъан Аламкача эйлаи (и аул Аламкача Гатагажева ( заселённый переселенцами из Тарской долины (село Абреково) баха ЭгӀара СоагӀапче и[4].
1865-ча шерв Боканаькъанчун эйла Ӏойоассаенна хиннай бахархоша Хьункархой мехка муха́жирал дар бахьан долаш, хӀаьта даьсса цӀенош ГӀалгӀай мехка ба́ха Ӏийнача кхыча оарстхоша дизад, хӀаьта эйла керда цӀи тиллай — Керда Ах-Барзой[5].
1874-ча шера низагӀа шаьрача ӀокӀала а боахаш ши эйла вӀашагӀтехай[6], ишта хӀанзара СоагӀапче хьахиннай.
БӀорахой тӀема хана Деникина чӀоагӀа духьаллаьттай юрт, Гарданаькъан Тоаркхо-Хьаж хьалха а волаш. Боканаькъан Хаме Ахьмада яздаь «Беке къонгаш» цу замах хинначох да.
1944-1957-ча шерашка вайнах мехках баьккхача ханеи Нохч-ГӀалгӀай АССР дӀаяьккхача ханеи эйла Ногцард яхаш а йолаш ГӀинбухера-ХӀирий АССРа лоаттаме хиннай[7], бакъда 1958-ча шера эйла ший хинна цӀи меттаоттаяьй — СоагӀапче (Сагопши).
Бахархой[тоаде | тоаде чура]
| Численность населения | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926[8] | 2002[9] | 2006[10] | 2007[10] | 2008[10] | 2009[10] | 2010[11] |
| 2381 | ↗10 738 | ↗11 221 | ↗11 336 | ↗11 461 | ↗11 646 | ↘10 048 |
| 2011[11] | 2012[11] | 2013[11] | 2014[12] | 2015[13] | 2016[14] | 2017[15] |
| ↗10 076 | ↗10 360 | ↗10 604 | ↗10 950 | ↗11 247 | ↗11 487 | ↗11 675 |
| 2018[1] | ||||||
| ↗11 918 | ||||||
- Къамай лоаттам
2010-ча шера хьисап деш нах дӀаязбарах дола дараех[16]:
| № | Къам | Дукхал (саг). | Да́къа |
|---|---|---|---|
| 1 | гӀалгӀай | 9 940 | 98,93 % |
| 2 | кхыбараш | 108 | 1,07 % |
Тайпаш[тоаде | тоаде чура]
|
ГӀорбаьнна нах[тоаде | тоаде чура]
- Боканаькъан Хаме Ахьмад — гӀалгӀай йоазонхо.
- Гарданаькъан Тоаркхо-Хьаж — СоагӀапчен имами, XX-гӀа бӀаьшу долалуш ГӀалгӀайчен къаьдаи. 1917—1923-ча шерий бӀорахой тӀема турпал[17].
Белгалдаккхар[тоаде | тоаде чура]
- ↑ 1,0 1,1 Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхIай муниципальни образованешка 2018 шера АгIой 1 дийнахьа. ТIехьара хьажар хиннад 25 Баьцамеа 2018. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 26 Баьцамеа 2018.
- ↑ Карта Чечни и Ингушетии (rar) (не ранее 1995). ТIехьара хьажар хиннад 2 АгӀой 2010.rar. Объём 8 МБ.
- ↑ СПРАВКА "К вопросу о границах Республики Ингушетия с Чеченской Республикой» Назрань, 2012г.
- ↑ Марьям Яндиева, Адам Мальсагов, "Ингушетия и ингуши", Москва, 1999г.
- ↑ Иванов М.А., "В горах между рр. Фортангой и Аргуном", 1902г.
- ↑ Рапорт. Начальник Владикавказского округа, отдел 1-й, 18 июля 1872 года, №4228, г.Владикавказ Начальнику Терской области.
- ↑ В Президиум Верховного Совета РСФСР. Президиум Верховного Совета Северо-Осетинской АССР просит утвердить его постановление о переименовании населённых пунктов в новых районах, вошедших в состав Северо-Осетинской АССР... (см. документ № 99)
- ↑ Список населенных мест Ингушской автономной области составленный по материалам всесоюзной переписи 1926 г.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 3 Саькур 2012.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Численность населения республики Ингушетия по населённым пунктам 2006-2012 года. ТIехьара хьажар хиннад 17 АьрхӀий 2013. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 17 АьрхӀий 2013.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Оценка численности населения 2010-2013. ТIехьара хьажар хиннад 23 Мяцхали 2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 23 Мяцхали 2014.
- ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. ТIехьара хьажар хиннад 2 Мяцхали 2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 2 Мяцхали 2014.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. ТIехьара хьажар хиннад 6 Мяцхали 2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 6 Мяцхали 2015.
- ↑ Численность населения Республики Ингушетия по состоянию на 1 января 2016 года в разрезе населённых пунктов. ТIехьара хьажар хиннад 8 Мяцхали 2016. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 8 Мяцхали 2016.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. Муниципальни образованешка гӀола 2017 шера АгIой 1 дийнахьа (эрс.) (31 Баьцамеа 2017). ТIехьара хьажар хиннад 31 Баьцамеа 2017. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 31 Баьцамеа 2017.
- ↑ Том 4. Таблица 04-04. Население Ингушетии по национальности и владению русским языком (тIакхача вIаштехьа доаца тIатовжам — тархьар). ТIехьара хьажар хиннад 4 Этинга 2019. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 6 Муттхьал 2016.
- ↑ Боков А. Торко-Хаджи Гарданов // Грозненский рабочий. — 1988. — 5 ноября. — С. 3.
Ло:Населённые пункты Малгобекского района Ло:Муниципальные образования Малгобекского района
Категория:Населённые пункты Малгобекского района Категория:Муниципальные образования Малгобекского района Категория:Сельские поселения Ингушетии