БаьлгӀане
| Юрт | |
| БаьлгӀане | |
|---|---|
| 42°47′56″ с. ш. 44°47′27″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен субъект | ГӀалгӀайче |
| Муниципальни шахьар | ЖӀайраха шахьар |
| Юрта хьисапе моттиг | ОлгатӀе |
| Тархьари географии | |
| Сахьата оаса | UTC+3:00 |
| Бахархой | |
| Бахархой | 0[1] саг (2010) |
| Къамаш | гӀалгӀай |
| Динаш | бусалба |
| Паччахьалкхен мотт | гӀалгӀай, эрсий |
| Дагарга идентификатораш | |
| Пошта индекс | 386430 |
| Код ОКАТО | 26205820003 |
| Код ОКТМО | 26620420111 |
|
|
|
.svg)
БаьлгӀане (эрс: Бялган) — гӀалгӀай юкъерча бӀаьшерий заман кхаьлл я. ГӀалгӀай Мехка ЖӀайраха шахьаре улл.
Административни лоархӀаш хилча БаьлгӀане ше «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг ОлгатӀе» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш я.
ЦӀи
[тоаде | тоаде чура]ГӀалгӀай меттала укх кхаьллах «БаьлгӀане» оал[2]. Эрсий меттала яздаь тайп-тайпара нийслу: «Бялган»[3][2][4], «Белхан», «Белхане»[4].
Статус
[тоаде | тоаде чура]Россе Федерацен а ГӀалгӀай Республика а моттигерча шедоалдарах лаьца долча законашка диллача, БаьлгӀане статусах «село» я, «сельское поселение Ольгети» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш а я. Из «село» яха маӀан долаш гӀалгӀай меттала гӀалгӀашта юкъе эггара чӀоагӀагӀа даьржа лела дош да — «юрт» яхар (кӀезигагӀа — «эйла»). Цудухьа административни хьакъехьа гӀалгӀай меттала а оалаш хилча, Бийрге ше «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг ОлгатӀе» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш йолга лоархӀ[3].
Из «юрт» яха юкъара термин дӀачӀоагӀъенна хиларга хьажжа, моллагӀа йолча, хьалха хиннача а хӀанз йолаш йолча а, къаьна а къона а йолча, массайолча нах бахача моттигех цхьатарра «юрт» аьнна цӀи йоаккх тахан гӀалгӀаша. Цхьабакъда, укх мо йолча къаьнарча моттигех, гӀалгӀай лоамарча моттигех хӀаьта а, «юрт» ца оалаш, «пхьа» е «кхала» аьлча нийсагӀа да, хӀана аьлча, гӀалгӀаша юххьанцара «юрт» яха дош тӀадийттадац тӀеххьарча (XVIII—XIX) бӀаьшерашка ара Ӏояхка́ хиннача нах бахача моттигий цӀерашта мара.
Географи
[тоаде | тоаде чура]ГӀалгӀай Мехка зӀилбухерча оагӀорахьа ЖӀайраха шахьаре лоам улл БаьлгӀане. ЖӀайрахагара малхбоалехьа 11 километр гаьна улл из. БаьлгӀане гарга яда кхаьллаш я: АнготӀе, ТӀаьрш.
Сахьата оаса
[тоаде | тоаде чура]БаьлгӀане, еррига ГӀалгӀай Республика мо, МСК (москверча хан) сахьатий зоне уллаш я. Лелаш йолча ханнеи UTC ханнеи юкъе +3:00 (кхо сахьат) башхало я[5].
Бахархой
[тоаде | тоаде чура]| Бахача наьх дукхал |
|---|
| 2010[1] |
| 0 |
Архитектура
[тоаде | тоаде чура]-
БаьлгӀане XX бӀаьшу долалуча хана. -
БаьлгӀанера вӀов я хӀанзарча хана тоаяьчул тӀехьагӀа
Инфраструктура
[тоаде | тоаде чура]ХӀанзарча заман инфраструктурах лоархӀача хӀамаех хӀама яц БаьлгӀане[6].
Белгалдаккхар
[тоаде | тоаде чура]- ↑ 1,0 1,1 Всероссийские переписи населения 2002 и 2010 годов
- ↑ 2,0 2,1 Ономастикон Ингушетии, 2021, оа. 40.
- ↑ 3,0 3,1 Закон Республики Ингушетия от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»
- ↑ 4,0 4,1 Агиров, 2021, оа. 138.
- ↑ Федеральный закон от 03.06.2011 № 107-ФЗ «Об исчислении времени», статья 5 (эрс.) (3 аьтинга 2011).
- ↑ Карта села Бирги сельского поселения Гули Ингушетии с улицами и номерами домов — MapData.ru (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар).
Литература
[тоаде | тоаде чура]- Агиров Т. А. Горная Ингушетия. Путеводитель по Джейрахскому району и предгорьям. — М.: Перо, 2021. — 416 с. — ISBN 978-5-00189-087-4.
- Ономастикон Ингушетии : справ.-энцикл. изд. / Сост. Н. Д. Кодзоев, З. Х. Киева. Реценз.: д.п.н., проф. Т. В. Жеребило, к. филол. н., Ф. М. Костоева, Ред.: Х. А. Накостоев, Р. Р. Хайрова; Консультант: Б. А. Хайров; Ингушский НИИ гуманитарных наук имени Ч. Э. Ахриева. — М. : ТПК «Центробланк», 2021. — 120 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-91303-022-1.
