Тархьар

Ӏилманхоша яздечох, гӀалгӀай 1944 ш. мехках бахале ТхьабӀа-Ерда чу дукха хана денз къаьна йоазонаш даьдад.

Тархьар (да)^[1], е истори (да) (ш.-ян. ἱστορία, эрс: История) — дӀаяха́ча хана чухьа саг (цо дер, цун хьал, дуненах бола кхетам, социальни бувзамаш, иштта кхыдар) тохкаш дола гуманитарни Ӏилма.

ЛоацагӀча маӀанах, тархьар — тхьовренах лаьца моллагӀа хьасташ (источникаш) тохка Ӏилма да, хиннача хӀамашта лостам а баь шоай аргӀах оттадергдолаши, царна сурт оттадергдолаши, уж хинна бахьанаш лохаргдолаши^[2]^[3]^[4]^[5].

Тархьарах лаьца алараш[тоаде | тоаде чура]

Аш-ШафиӀичо (رحمه الله) яхад:

«Тархьар дешачо ший хьаькъал чӀоагӀду»
— Аль-иӀляну биттавбихӀ» 13-гӀа оагӀув

Хьажа иштта[тоаде | тоаде чура]

ГӀалгӀайчен тархьар

Белгалдаккхар[тоаде | тоаде чура]

↑ Кодзоев Н. Д. Русско-ингушский словарь. — Ростов-на-Дону, 2021.
↑ Profesor Richard J. Evans. The Two Faces of E.H. Carr (ингл.). History in Focus, Issue 2: What is History?. University of London (2001). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 10.11.2008. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 21.08.2011.
↑ Professor Alun Munslow. What History Is (ингл.). History in Focus, Issue 2: What is History?. University of London (2001). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 10.11.2008. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 21.08.2011.
↑ Introduction // Knowing Teaching and Learning History, National and International Perspectives / Peter N. Stearns, Peters Seixas, Sam Wineburg (eds.). — New York & London: New York University Press, 2000. — P. 6.
↑ Nash Gary B. The "Convergence" Paradigm in Studying Early American History in Schools // Knowing Teaching and Learning History, National and International Perspectives / Peter N. Stearns, Peters Seixas, Sam Wineburg (eds.). — New York & London: New York University Press, 2000. — P. 102–115.

ТӀатовжамаш[тоаде | тоаде чура]

[1] Кодзоев Н. Д. Русско-ингушский словарь. — Ростов-на-Дону, 2021.

[evans1-2] Profesor Richard J. Evans. The Two Faces of E.H. Carr (ингл.). History in Focus, Issue 2: What is History?. University of London (2001). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 10.11.2008. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 21.08.2011.

[3] Professor Alun Munslow. What History Is (ингл.). History in Focus, Issue 2: What is History?. University of London (2001). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 10.11.2008. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 21.08.2011.

[4] Introduction // Knowing Teaching and Learning History, National and International Perspectives / Peter N. Stearns, Peters Seixas, Sam Wineburg (eds.). — New York & London: New York University Press, 2000. — P. 6.

[5] Nash Gary B. The "Convergence" Paradigm in Studying Early American History in Schools // Knowing Teaching and Learning History, National and International Perspectives / Peter N. Stearns, Peters Seixas, Sam Wineburg (eds.). — New York & London: New York University Press, 2000. — P. 102–115.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Дерригача дунен тархьара бӀаргазем
Тархьара мураш	Хьалхара юкъарле (в. з. хьалха 3000 шу кхаччалца) Шира ха (3000 шу вай з. хь. — 476 шу вай. з.) Юкъера бӀаьшераш (476 шу — XV бӀаьшера чаккхе) Керда ха (XV бӀаьшера чаккхе — 1918 шу) КердагӀара ха (1918 шера денз)
Регионий тархьар	Австрали Ази Антарктика Африка Европа Океани Къулбаседа Америка ЗӀилбухера Америка
Экономика тархьар	Чарахьаши лехьдерхойи Аграрни юкъарле (1800 шу гаргга кхаччалца) Индустриальни юкъарле (1800—1960 шш.) Постиндустриальни юкъарле (1960 ш. тӀехьа)