Коазой Ахьмада Дугурхан
| Коазой Ахьмада Дугурхан | |
|---|---|
| Кодзоева Дугурхан Ахмедовна | |
| Яь моттиг | ТӀой-Юрт |
| БӀорахол |
 Россе Федераци |
| Белха-говзал | артистка, актрисса, режиссёр, сценарист |
| Хьинаре болх баь шераш | (годы активной творческой деятельности) |
| Театр | (значимые театры, в которых работал) |
| Амалаш |
Театр: Тамара (Базоркин Идриса «Тамара» яха пьеса), Герда (Е. Шварца «Лайх хьаяь паччахь» яха фаьлг), Анна Андреевна (Н. Гогола «Ревизор» яха пьеса), Нана (Чахкинаькъан Саида «Къонгаш бовча хана» яха пьеса), Доримена (Ж. Мольера «Ца воалаш йоалаяь саг» яха пьеса, Кайпа («ЦӀий кхайк» («Беке къонгаш») яха пьеса), Секретарша («ГӀаш лела Махьмуд» яха пьеса) Кинематограф: лор-терапевт Махмудова («Тха коа дий... – 2» яха дизза кино), Зоуле Нана («Сайти — Зоуле воӀ» яха лоаца кино) |
| Кулгайоазув | Файл:(автограф) |
| МазаоагӀув | serdalo.ru/teatra-diaden… |
Коазой Ахьмада Дугурхан (эрс: Кодзоева Дугурхан Ахмедовна) — ГӀалгӀайчен исбахьален цӀихеза болхло, кинон а театра а актриса, хоамбоаржабархо, сценарист, документальнича кинон рижиссёр. ВГИК даьккхача Ӏамархананаькъан Амур режиссер волча «Сайти — Зоуле воӀ» яхача лоацача кино чу Зоуле наьна амал ловзадаьд.
Вахара сурт оттадар
[тоаде | тоаде чура]Ахьмада Дугурхан яьй 1962 шера ТӀой-Юрта. Юртарча бархӀ шера дешача школе деша яхай. Шийтта шу даьннача хана нана йоацаш юс йиӀиг. БархӀ шера дийшача, тӀаккха №1 йолча юртарча юкъерча школе дӀайода из, цига кхы а шин шера деша, итт класс чакхъяккха дага йолаш. Укхаза хьехамча санна вовз цунна Коазой Аюпа Ӏийса. Цунца гӀалгӀай меттацара гӀулакх чӀоагӀду. Школа яьккхача Воронеже деша отт. 1976–1981-ча шерашка цо чакхъяьккхай цигарча исбахьален паччахьалкхен института актёра говзал Ӏомаю факультет. Дугурханаца из институт яьккхар Ӏарчакханаькъан Ӏийсаси Коазой Ахьмадеи. Дикка ха яьлча, хоамбоаржабрхочун а режиссёра а гӀулакхаш Ӏомадеш, радио а телевидене а говзал лакхъяра курсашка дешаш, хиннай вай мехкахо. Из цунна чӀоаггӀа накъа а даьлар вахаре. Цхьа ха яр вай мехка театраш а, музейш а, культура кхыдола доакъоша дицденна. Цу хана из балха яхар Наьсарерча гӀалгӀай телевидене. Из болх цо бир 1993 шерагара йолаенна, 2010-ча шерага кхаччалца. Тахан из я Россе театральни болхлой Союза доакъашхо (1983), журналистий Союза доакъашхо (2006).
1992-ча шера, гӀалгӀай мехка хьал геттара чоалхане дийрзача йолалу из байташ язъе, вайна тахан ца йовзе а, цо кепа ца тохаш йоадаеш дукха я уж. Политико цкъаза юкъеозаш хул культуран болхлой а. Цу хьакъахьа дувцаш, депутат хиннача Фаьрганаькъан Ахьмада Хьамзата яздаьд: «1989 ш. Коазой Ӏийса керте латтача «Нийсхо» яхача ГӀалгӀайчен демократически цхьанкхетаро гӀалгӀай мохк юха меттаоттабара тӀехьа Нохч-ГӀалгӀайчеи ГӀалме шахьареи бахача нахага кулгаш яздайтар. Кулгаш яздеча каьхата корта бар «Со – ГӀалгӀай АССРа тӀехьа». Цу тӀа кулгаш яздаьраш верригаш 62 эзар 600 саг вар. Уж, дехарца цхьана, Москоа Ӏодихьа, КПСС ЦК а СССР Лакхехьарча Совете а дӀаделар 1989 ш. апрель бутт болалуш. Каьхаташ ийца баха́чарна юкъе бар: Овшанаькъан Хьусена Руслан, Ӏахилганаькъан Сейт-Салам, Базоркин Идриса йоӀ Аза, Коазой Дугурхан, Котинаькъан Ахьмад, Пхьиленаькъан Мухьаммад-СаӀид, Хамхой Ваха, юрист а таржамхо а Яндиев Муса. Цу хана бихьача наькъах цу хьакъехьа Дугурхана ше дувц:«…Бийсан со йолча баьхкар: воти Идриси, Коазой Ӏийсаи, Хамхой Вахеи, машена чу дӀачухар дийхар. Юххьанцара къамаьл хилар, бехктокхаме декхар кхоачашде кхоллама интеллигенцена юкъера саг везаш хиларах, раьза яле, цу тайпарча наха юкъеяхьа лаьрхӀа бар уж со.»
Дугурхана да́ Ахьмад ялхазза саг йоалаяь хиннав. Тайп-тайпарча исташа яь йиъ йоӀ хиннай цун, Дугурхан а йолаш. Йижарий вахаре а лоархӀаме моттиг дӀалаьцай хургйолча актрисас, зӀамига йолча хана денз. Царга хьожаш а эша гӀо-новкъостал деш а, чакхъяьннай из, йижарий чӀоагӀбенна дӀаовтталца. Цхьаькха цхьан сага вахаре а дакъа лаьцад цо. Из я вайна массанена йовзаш йола театра артистка Сакалова Марина. Дугурхана наьна-веший йиӀий йоӀ я из. ДукхагӀа цунна актёра гӀулакх дезадалийта́р а, из карадерзадеш гӀо даьр а Кодзоева я.
Исбахьален болх
[тоаде | тоаде чура]Сцена тӀа эггара хьалха дешархо араяьннай 2-ча классе дешаш йолаш, школерча драмкружокаца цхьацца балхаш дора цо а цунца цхьана дешаш долча бераша а. Университете деша ягӀаш аьхки салаӀа цӀаеча Наьсарерча халкъа театро увттаеча спектаклашта юкъе дакъа лоацар. Эггара хьалха Дугурхана ловзаяь доккха а́мал дар Базоркин Идриса «Тамара» яхача пьесан юкъера керттерча турпала роль. Цул тӀехьагӀа, «Лайх хьаяь паччахь» яхача Е. Шварца фаьлгаца ювзаеннача Герда яхача йиӀига сурт-сибат кхолла дезаш яр из.Драматически театра а кинон а актёр яхаш бар институт яьккхача цун бе безаш бола болх. Цул совгӀа, «Асса» яхача халхара ансамбла юкъа а йолаш, хоза халхайоалаш а яр из. Цо ловзаяьй Н. Гогола «Ревизор» яхача пьесан тӀарча Анна Андреевнай роль, С. Чахкиев «Къонгаш бовча хана» яхача пьесан юкъера наьна роль, Ж. Мольера «Ца воалаш йоалаяь саг» яхача пьесан юкъера Дорименай роль, «ЦӀий кхайк» («Беке къонгаш») яхача пьесан турпала Кайпий роль, «ГӀаш лела Махьмуд» яхача пьеса тӀарча секретаршай роль. Из деррига дувзаденна да Кодзоевай кхолламца. 2019 шера 1-ча канало хьахьекхар «Тха коа – 2» яха дизза дола исбахьален фильм. Режиссёра Музалёва Ольгас даьккхача цунна юкъе Дугурхана ловзайир лора-терапевта Махмудовай роль.
Дезал
[тоаде | тоаде чура]Амерхановеи цуни йоӀ хул. Дезала ираз а сов дӀаьха хилац цу шин сага. Уж къаст, дукха ха ялале (1998), йиӀига да машенаца авари йийя кхалх. Бакъда юха а кхела духьалъотт къона кхалсаг. Шийна хеттача тайпара деша а дешийташ, хьалкхею цо ший йоӀ. Наьсарера гимнази яьккхачул тӀехьагӀа из деша йода Москверча ГИТИСе (театральни говзала паччахьалкхен институте). Из цига дешаш йолча хана Москве яхаш а болх беш а хул нана. Цига Дугурхана къахьийгад нанагӀалий чу ГӀалгӀай мехка викал вагӀача моттиге, бизнес дегӀакхувлара дунен халкъашта юкъерча юкъарче, ший йоӀ дешаш йолча институте методист йолаш. Москве йолаш, режиссёра болх бовзаш йолча цо ши документальни кино доаккх. Уж дар «Мохк белабалар», «Росси гургалаш деш я» яхаш. Карарча хана, Дугурхана йоӀ Магасерча телевидене балха я, ший цӀи Ами Амер аьле йоаккх цо. Дуккхача наха езаеннай цо лелаеш йола «Исбахьален лир» яха хьокхаче. Дугурхан ше а я цига балха, цо литературни хьокхаченаш кийчъю.
ТӀатовжамаш
[тоаде | тоаде чура]- Арчакханаькъан Сали. Театра дӀаденна вахар Архиве диллад 2020 шера тов 24 дийнахьа. // «Сердало». 15.09.2020.