Налганаькъан Мандре
| Налганаькъан Мандре |
|---|
Ло:Тохкаш нийсбаь лустам Налганаькъан Долтмарза Мандре (Нальгиев Мандре Долтмурзиевич) — гӀалгӀай къаман турпал ва. Эрсече хиннача бӀорахой тӀема хьинаре доакъашхо хиннав.
Тархьара хоам
[тоаде | тоаде чура]
Налганаькъан Мандре ваьв 1865 шера СурхотӀа (Тийрка область, ГӀалгӀай округ). Налганаькъан хиннав из, тайпах — Кхоахкахой. Цар хьабаьнна моттиг — Кхаьхк яха кхаьлл я лоаман ГӀалгӀайче. Мандре ноанахой Гаьгий тайпан хиннаб. Цун нана Мии яхаш хиннай. XX бӀаьшу долалуш Эрсече бӀорахой тӀом хьайнача хана Деникина эскар ГӀалгӀай мехка чудена хиннад Буро яккхара духьа. Цу эскара новкъа яьдай гӀалгӀай юрташ (Долакха-Юрт, ТӀой-Юрт, Эккажакъонгий-Юрт, СурхотӀе). Цу юкъа 1919 шера хиннаб Долакха-Юртара тӀом, иштта цу шера кӀайэскархой тӀалийтаб цкъарчоа Эккажакъонгий-Юрта а, тӀаккха СурхатӀарча на́ха́ духьал а. Йоккхий топаш етташ чӀоагӀа туржаӀ лоаттадаьд деникинцаша. Бомбаш етта йолаяьчул тӀехьагӀа юртара нах Ӏоъарабувла безаш хиннаб: маӀача наха боккхий нахи кхалнахи бераши лорабеш Ӏоъарабаьхаб. Цхьабакъда, Мандре цаӀ виса хиннав юрта. Ший нана дӀайига хьежа́ хиннав из, амма нана раьза хиннаяц юртара дӀаяха. Ший воӀаца Ӏийнай из. Мандре массехк дийнахьа ший цхьаь волаш тӀом баьб Деникина эскара духьал[1]. Шийца ший топи тепчеи турмали мара хиннаяц цунга. Цу юкъа Добровольчески эскара чура 187 салте дӀаваьккхав цо[2].
Дагалоацам
[тоаде | тоаде чура]ГӀалгӀай йоазонхочо Заьзганаькъан Хьусена Бахьаудина «Турпала вахарцара ийс ди» яхаш повесть язъяьй Налганаькъан Мандречунна хетаяь а, цун турпала никъ бувцаш а.
Белгалдаккхар
[тоаде | тоаде чура]- ↑ Гешаев, 2006, оа. 58.
- ↑ Патиев, 2023, оа. 466.
Литература
[тоаде | тоаде чура]- Муса Гешаев. Знаменитые ингуши. — Турин: STIG, 2006. — Т. 2. — 620 с. — 2000 экз.
- Ингушетия: популярная иллюстрированная энциклопедия / Сост. Я. С. Патиев; науч. ред. М. Г. Цароева, Т. Х. Матиев. — Магас : «Сердало», 2023. — 816 с. — ISBN 978-594452-185-9.