ГӀаьнажанаькъан Заьлмаха Башир

ГӀаьнажанаькъан Заьлмаха Башир
эрс: Ганижев Башир Зелимханович
Ваь таьрахь	1942(1942)
Ваь моттиг	Шолхи, Нохч-ГӀалгӀай АССР
Кхелха таьрахь	3 лайчилла 1998(1998-11-03)
БӀорахол	СССР →  Россе Федераци
Леладу гӀулакх	йоазонхо, хоамбоаржабархо, Ло:Сатирик

ГӀаьнажанаькъан Зелимха́на Баши́р (эрс: Ганижев Башир Зелимханович) ― гӀалгӀай йоазонхо, сатирик, хоамбоаржабархо.

Биографи

Дешар

ГӀаьнажанаькъан Башир ваьв 1942-ча шера Шолхе (ГӀалме шахьар, Нохч-ГӀалгӀай АССР). ГӀалгӀай мехках боахача хана из ши шу даланза хиннав. 1960-ча шера из ший цӀагӀарча нахаца цӀавенав, цхьабакъда шоай цӀагӀа юха чубаха цар аьттув хиннабац, цудухьа уж ба́ха хайшаб МагӀалбике. Цига яьккхай цо ишкол. Ишкол яьккхачул тӀехьагӀа из бӀул кхоачашдеш хиннав. 1962-ча шера цо яьхай хьехархочун курсаш Шолжа-ГӀала тӀа хьехархой говзал шаьръеча институте.

Болх

1966-ча шера из балха эттав «Ленина байракх» яхача МагӀалбикерча газета редакце каьхатий отдела (отдел писем) болхло волаш. Цул тӀехьагӀа баьб цо фотокорреспондента болх а.

1970-ча шера Башир Алтае ваха дӀавахав. Цига цо болх баьб Змеиногорскерча «Прогресс» яхача газете юртбоахама отдела заведующи волаши, редактора когаметтаоттар волаши. Цул тӀехьагӀа Башира дийшад Москверча къаман университете «Мастерство фотолюбителя» яхача классах.

1981-ча шера Башир ший мехка цӀавенав. Цул тӀехьагӀа ший Алтая крае караерзаяьча говзалах цо болх баьб комсий агроном волаш «Чеченингушвино» яхача юкъарче. Кастта йоазонхо хиннав цох. Литературацара болх дукхагӀа бе волавенначул тӀехьагӀа из Нохч-ГӀалгӀай йоазонхой юкъарлонна юкъе болх бе вахав. Цун дувцараш, фельетонаш цу хана кепаетташ арадийнад «Сердало», «Грозненский рабочий» яхача газеташта а, журналашта а, альманахашта а.

Кхоллам

1990—1991 шерашка арадаьннад цун «Катавасия», «Под папахой Турихан» яха эрсий меттала дола сакъердаме кинижкаш. 2014-ча шера арадаьннад гӀалгӀай меттала дола «Операци найц» яха кинижка.

Дезал

Цун сесаг хиннай Украинера Мария Андреевна. Цо ваь цхьа воӀ хиннав Башира, Гинард яхаш. Из бахьан долаш ваха дӀавахав из Алтае.

"Змеиногорске Ӏай хьалъера со, Башир цу хана укхаза вар. Шаккхе а къулбехьера нах ма дий тхо, дӀауйлаел тӀаккха пишкий турбаши цар арабетта кӀури мара бӀарга а ца гуш цӀеной тховнашка кхаччалца лоа улллалга сона дайнача хана сога хинна хьал мишта хиннад… ХӀаьта а цхьанна хӀамах кхийрадац тхо, къона ма дарий тхо, цхьабакъда цӀагӀарчар чӀоагӀа саготдора. Нанас а маьр-нанас а дилла́ саготдора, «Лоаи, шелали, дарзи… ВанагӀ, мишта да́ха шо цига мехках даьха́ча санна?!» — яздора цар.

Долчча тайпара йоазув (эрс.)

В Змеиногорск я приехала зимой, Башир уже тут был. Мы оба — южане, представляете, мои первые впечатления, когда я увидела сугробы до крыш домов, откуда торчали только трубы и шел дым от печного отопления… Но мы ничего не боялись, молодые же были, а вот родня переживала. И мама, и свекровь постоянно тревожились, писали: «Снег, мороз, метели… Как вы там живете, словно в ссылке?!»

— Мария Андреевна

Кхалхар

1998-ча шера лайчилла бетта 3-ча дийнахьа кхелхав Башир 56-гӀа шу дузаш волаш.

Литература

• Евлоева А.М., Мартазанова Х. М. ХӀанзара гӀалгӀай литература / Сост. проф. И. А. Дахкильгов. — Нальчик : Республиканский полиграфкомбинат им. Революции 1905 г., 2011. — 423 с.

• Патиев Я. Писатели Ингушетии / Сост. проф. И. А. Патиев. — Ростов-на-Дону : ООО «Южный издательский дом», 2022.

ТӀатовжамаш

• Ӏаьлаханаькъан Адам. Шолжа-Пхье дӀаяхар йоазонхо-юморист хиннача ГӀаьнажанаькъан Башира дагалоацама сайре (эрс.) = Сунже прошел вечер памяти писателя-юмориста Башира Ганижева // ГӀалгӀайче : газет. — 2018. — февраля 12 дийнахьа.
• Зангиев М. Дороги, которые мы выбираем (эрс.). газета «Ингушетия».