ИджмаӀ
Иджма́Ӏ, е Барт та́р (да) (Ӏар. إجماع — барт та́р, эрс: единогласие) — моллагӀча цхьан хаттара́ тӀагӀолла цхьан бартан тӀехьа Ӏаламнаьх уйла нийсъялар. ФикъхӀа хьастех хьаст ба[1].
Тархьар
[тоаде | тоаде чура]ИджмаӀ хьахилар хьалхарча мужтахӀидаш хиннача Ӏаламнахаца дувзаденна да VII бӀаьшера шоллагӀча даькъе. «Мадданен 7 факъихӀ» оалаш цӀи йоахаш гулбеш хинна дийша́ча наьх барт тайча иджмаӀ кхайкадеш хиннад. Уж ба: СаӀид ибн аль-Мусаййиб, Ӏурват ибн аз-Зубайр, Къасим ибн Мухьаммад, ӀубайдуллахӀ ибн ӀабдуллахӀ, Сулейман ибн Ясар, Хариджат ибн Зайд, Абу Бакр ибн Ӏубайд аль-Харис. Нах башхабаьнна хаттараш тахкара аргӀеи наькъаши Ӏоувттадаьд цар[1].
ФикъхӀа хьаст санна иджмаӀа хьал дӀаоттадаь хиннар Мухьаммад аш-ШафиӀи хиннав, цхьабакъда цо а,Малик ибн Анаса санна, иджмаӀ санна тӀаэцаш хиннар мадданерча факъихӀаша оттадаьр мара хиннадац. Абу ХӀанифата аьнна хинначох, иджмаӀ кхы алхха мадданерча Ӏаламнахагара а доацаш, моллагӀча лерхӀам, лоадам болча тоабагара доагӀаш хила йиш я[1].
ИджмаӀа оагӀаташ
[тоаде | тоаде чура]ИджмаӀ юкъедаккхарга хьежжа, Ӏалам наьх барт та́р кхаь оагӀатах (даькъе, тайпах) де́къ[1]:
- аль-иджмаӀ аль-къавлий (Ӏар. الإجماع القولي) — дӀакхайкадаьр. Дувца отта а даь, техка соцам баьр да;
- аль-иджмаӀ аль-аӀмалий (Ӏар. الإجماع العملي) — леладешдар. Соцам ше оттабаьбац, хӀаьта цун тара дола хаттар техка Ӏодилла́р доландаь, техкачох дӀатара а даь этта иджмаӀ;
- аль-иджмаӀ ас-сукувтий (Ӏар. الإجماع السكوتي) — кхайкадаь доацар. Цхьан дийшача сага нийсъенна уйла я, кхычара цун духьала кхыйола уйла хьайоалаяь а йоацаш;
Тайп-тайпарча мазхӀабашка иджмаӀа хьал
[тоаде | тоаде чура]ИджмаӀацара гӀулакх мазхӀабашка башх-башха латт:
- ХӀанафийша асхьабий иджмаӀ хьаэцача хана, хӀанафийша шоаш цу асхьабий хьадийсаш тешаме да аьнна, лоархӀаш хинна хила дезаш хиннад.
- Маликийша Мадданерча муджтахӀидий иджмаӀ мара лархӀацар, из иджмаӀ а аль-иджмаӀ аль-къавлий е аль-иджмаӀ аль-аӀмалий яхачарех а хила дезар.
- ШафиӀийша иджмаӀ КъорӀана́и Сунната́и гӀончалла мара лоархӀаш хиннадац, ший низ бола бокъон хьаст санна тӀа эцаш хиннадац цар из.
- Хьанбалий иджмаӀий еррига оагӀаташ тӀаэцаш хиннаб, нагахьа санна Мадданерча муджтахӀидашкара уж хилча[1].
Белгалдаккхар
[тоаде | тоаде чура]ТӀатовжамаш
[тоаде | тоаде чура]- Ло:ВТ-ИЭС
- Иджма / Бобровников В. О. // Железное дерево — Излучение. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2008. — С. 699. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—, т. 10). — ISBN 978-5-85270-341-5.
- Боголюбов А. С. Иджма // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 91. — 315 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-016941-2.
- Куликова К. Е. Иджма // Религиоведение: Энциклопедический словарь / Под ред. А. П. Забияко, А. Н. Красникова, Е. С. Элбакян. — М: Академический проект, 2006. — 1256 с. — ISBN 5-8291-0756-2.