Товсолта-Юрт
| Юрт | |
| Товсолта-Юрт | |
|---|---|
| Зильга | |
| хӀир. Зилгæ | |
 Товсолта-Юртара маьждиг | |
| 43°14′02″ с. ш. 44°31′33″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен субъект | ХӀирийче |
| Муниципальни шахьар | Аьттаберда |
| Сельское поселение | Зильгинское |
| Дá | Бзаров Аслан Изатбекович |
| Тархьари географии | |
| Йиллай | 1814 шера |
| ХьалхагӀа хинна цӀераш | эрсий меттала: Габисово, Тасултаново |
| Майда | 37,58 км² |
| Лакхал | 460 м |
| Ӏалама лоаттам | юккъера |
| Сахьата оаса | UTC+3:00 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↗2119[1] саг (2020) |
| Айххал | 56,39 саг/км² |
| Къамаш | хӀирий |
| Динаш | сунний бусалба |
| Катойконим | товсолтаюртахой |
| Паччахьалкхен мотт | хӀирий, эрсий |
| Дагарга идентификатораш | |
| Телефоний код | +7 86737 |
| Пошта индекс | 363 011 |
| Код ОКАТО | 90235815001 |
| Код ОКТМО | 90635415101 |
|
|
|
 Медиафайлаш Викиларма чу | |
.svg)
Товсолта-Юрт[2] (хӀир. Зилгæ, эрс: Зильги, Зильга, Зилга) — ХӀирий Аьттаберда шахьара юрт. «Зильгинское сельское поселение» яхача муниципальни кхоллама административни юкъ я.
Географи
[тоаде | тоаде чура]Аьттаберда шахьара юкъе улл, ГӀалменна дехьеи-сехьеи. Шахьара юкъ йолча Берса-́Юртах гӀинбухехьа улл 2,5 км гаьна, Бурох 28 км гаьна улл гӀинбухехьа—малхбузехьа.
Товсолта-Юрта гӀай да: зӀилбухехьа Берса-Юртаца, зӀилбухен—малхбузехьа Новый Батакоца, малхбузехьа Хумалагаца, гӀинбухен-малхбузехьа Брутацеи Цалыкацеи, гӀинбухехьа Батакоца, малхбоалехьа Долакха-Юртаца.
Тархьар
[тоаде | тоаде чура]Хӏанзара Товсолта-Юрт шоайла гаьна доацаш яьда́ча къаьнарча юртех вӏашагӏтеха я.
Юрта тархьар доладенналга лархӏа мегаргда хӏанзарча Товсолта-Юрта́и Хумалага́и юкъе Елизаветинское яха гӏап йила́ча ха́на денз[3]. Из хиннад 1783 шера. Цу гӏа́па́ йисте 1814 шера Товсолта-Юрт йиллай, 1815 шера Габиса-Юрт йиллай. Цхьабакъда хӏанзара Товсолта-Юрт нийслуча метте ба́ха хайша́раш Дударанаькъан Темарболати, Ӏийсаи, Жанхоти яхаш хинна хӀирий Тага оалдараш (эрс: тагаурские алдары) хиннаб. Даьра аьлера а баьнна ГӀалме аьтта берда тӀа хайшаб уж XIX бӀаьшаре долалуш. Цига цар кхо юрт йиллай, эрсий меттала Джанхотов-Ларс, Иса Дударово, Темирболат Дударово яхаш хиннайола. Юххера цу ерригача юрташкара нах 1855 шера низагӏа Карджине Ӏохувшабаь хиннаб ба́ха, хӏаьта йита́ кагий юрташ вӀашка а теха цхьа юрт хьаяь хиннай. ГӀалмес цу метте чӀоаггӀа гола тохандаь, хӀирий меттала Зильга аьннад цох — «Гола тохаш яр» яха маӏан долаш[4])[3].
Бахархой
[тоаде | тоаде чура]| Бахача наьх дукхал | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2002[5] | 2010[6] | 2011[7] | 2012[8] | 2013[9] | 2014[10] | 2015[11] |
| 2458 | ↘2203 | ↘2199 | ↘2184 | ↘2175 | ↘2165 | ↘2159 |
| 2016[12] | 2017[13] | 2018[14] | 2019[15] | 2020[1] | ||
| ↘2136 | ↘2116 | ↗2118 | ↘2104 | ↗2119 | ||
Динаш
[тоаде | тоаде чура]Юрта цхьа маьждиг да[16].
Юртара хьабаьннараш
[тоаде | тоаде чура]- Ахсаров Энвер Бимболатович — Советий Союза турпал, майор.
- Борукаев Батраз Магометович — Россе физкультура дукха дика хӀамаш карагӀдийна болхло, халкъашта юкъерча класса спорта пхьар (лоӀамеча кӀалтохаргах), спорта пхьар (самбо, дзюдо, желтий-румий кӀалтохаргахьа), ерригсоюза оагӀата кхелахо.
- Борукаев Рамазан Асланбекович — советий геолог, ГӀазакхий ССР Ӏилмай академе академик, геолого-минералоге Ӏилмай доктор, профессор, Заслуженный деятель науки ГӀазакхий ССР дукха дика хӀамаш карагӀдийна болхло, Ленина преме лауреат, ГӀазакхий ССР паччахьалкхен преме лаурет (венначул тӀехьагӀа).
- Дзарасов Савкудз Дзабоевич — советий лоӀамеча кӀалтохарга бугӀа, шозза СССР чемпион, Руме хинна Аьланпхьен ловзарий боарза́ призёр, халкъашта юкъерча класса спорта пхьар (лоӀамеча кӀалтохаргах).
- Дзарахохов Хаджи-Мурат Уариевич — БӀорахой тӀема турпал.
- Фидаров Афако Пациевич — инарал-лейтенант, воккха тӀеман хьаким, дипломат.
Белгалдаккхар
[тоаде | тоаде чура]- ↑ 1,0 1,1 Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2020 шера наджгоанцхой бетта 1 денга (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 17.10.2020. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 17.10.2020.
- ↑ ГӀалгӀай метта лексикологе керттера хаттараш, 1979, оа. 235.
- ↑ 3,0 3,1 » Село Зилга: две тысячи и 208 лет Осетия Квайса (ru-RU) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 4.02.2021.
- ↑ Цагаева А. Д. Топонимия Северной Осетии Ч.2. — Орджоникидзе, 1975.
- ↑ Коряков Ю. Б. Этно-языковой состав населённых пунктов России : [арх. 17 лайчилла 2020] : база данных. — 2016.
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений и населённых пунктов
- ↑ Оценка численности населения муниципальных образований Республики Северная Осетия-Алания на 1 января 2011-2015 годов. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 4.05.2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 4.05.2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла. Таблица 35. Массехана бахача наьх дукхала оценка 2012 шера наджгоанцхой бетта 1 денга. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.05.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.05.2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2012 шера наджгоанцхой 1 денга. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 16.11.2013. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 16.11.2013.
- ↑ Таблица 33. Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2014 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 2.08.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.08.2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2015 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 6.08.2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 6.08.2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2016 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. Муниципальни образованешка гӀола 2017 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа (эрс.) (31 кӀимарса 2017). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2017. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.07.2017.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2018 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 25.07.2018. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 26.07.2018.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2019. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.05.2021.
- ↑ Мечеть с. зильга (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). Архиве диллад 2015 шера тов 24 дийнахьа.
ТӀатовжамаш
[тоаде | тоаде чура]- ГӀалгӀай метта лексикологе керттера хаттараш = Основные вопросы лексикологии ингушского языка / Куркъанаькъан Ӏаламбика Солсабик. — Шолжа-ГӀала : Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче, 1979. — 254 с. — 1000 экз.
- Топографически мехкасурташ
- Лист карты K-38-30 Орджоникидзе. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1984 год. Издание 1988 г.
- Видео
Зильги I Вокзал для двоих (27.04.2021)
