Сунний маьждиг

 памятник архитектуры (федеральный)

Маьждиг
Сунний маьждиг
Владикавказская Суннитская Мечеть
хӀир. Мухтаровы мæзджыт
маьждига сурт
маьждига сурт
Паччахьалкхе  Россе Федераци
Мохк  ХӀирийче
Пхье Буро
Координаташ 43°01′33″ с. ш. 44°40′33″ в. д.HGЯO
Никъ, мацаб сунний
Доал Къулбаседа ХӀирийчен дина урхале
Маьждига тайпа Рузбан маьждиг
Архитектуран стиль мисархой[1]
ГӀишлонхо Байсаранаькъан ИбрахӀим
Архитектор Плошко Иосиф
Рузкъа Ӏалашдаьр Мухтаров Муртаз
Детта ха 19001908 шераш
Керттера таьрахьаш
  • 1908 шера Ардара 14 ди — маьждиг хьадастар
  • 1996 шумаьждиг ХӀирий дина урхален
    доалахьа дӀадалар
Хьал
Объект культурного наследия народов РФ федерального значенияОбъект культурного наследия России федерального значения
рег. № 161410016990006 (ЕГРОКН)
объект № 1510010000 (БД Викигида)
Чартакхий дукхал 1
Мимарий дукхал 2
Кечам кирпишк
Хьал болх беш да
Тарахьа зелёная ✓Y
Викилармий логотип Медиафайлаш Викиларма чу

Категория:Мечети России по алфавиту

Сунний маьждиг, Мухтарова маьждиг (эрс: Мече́ть Мухта́рова, Суннитская мечеть, хӀир. Мухтаровы мæзджыт) — Буро тӀа Тийрка аьрда берда тӀа латта сунний маьждиг. Бурон белгалонех а лоархӀ, Россе культура тӀехьален архитектуран сийленг а да (№ 161410016990006)[2]. Хьалдаьд 19001908 шерашка.

Тархьар[тоаде | тоаде чура]

Доттар[тоаде | тоаде чура]

Маьждиг дотта пурам 1900 шера денна хиннад пхьен урхалено Тийрка аьрда берда тӀа цу гӀулакха лаьтта хьакъоастадаьча хана. «Азов йистера край» (эрс: Приазовский край) яхача газето дийцачох, маьждиг дотташ 80 эзар сом даха́ хиннад, царех 50 эзар деннар гӀозлой мехкдаьттаца базар ярца Кавказе вовзаш хиннавола Мухтаров Мухтара Муртаз яха вӀаьхий саг. Мухтарова дукхагӀа везаш волча И. К. Плошко яхача архитекторагара хьайийхай проект. Маьждиг дотташ инженералла Байсаранаькъан БӀунахочун ИбрахӀима баьб болх. Маьждиг хьадийлад 1908 шера Ардара 14 дийнахьа. Маьждига хьалхара молла хӀанафий мацабах хинна Садык Радимкулов татре хиннав. 1908 шера ОагӀой бетта шафиӀий мацабах хинна Миркуленский Юсуф оттаваьв, цох татрий раьза хиннабац. Иштта имамалла Гийранаькъан Т. а хиннав (1914 шера хиннача хьалах). Советаш тӀадалехьа тӀеххьара маьждига имам Кубатиев Батырбек Хамурзаевич хиннав — эздийча хӀирий тайпах хиннавола.

Советий хана[тоаде | тоаде чура]

1934 шера пхьен совета Сунний маьждиг дохаде лаьрхӀа хиннад. Из хеза́ча 84-гӀча дошлой сура 25-гӀча татрий ротай хьовда хиннача Я. И. Беткеневс ший салташка амар даь хиннад герз бе а делла маьждиг лораде дӀаовтта, аьнна. Из Ӏаьдала бӀаргадайча, юха а даьнна, маьждига́ архитектуран сийленга цӀи а енна доха ца деш дитад[3]. Цул тӀехьагӀа маьждигах «дина духьалара музей» хьаяь хиннай[4].

РСФСР-а министрий совета соцамца (30.08.1960 № 1327 (1 тӏатохам) маьждига гӀишло паччахьалкхено ха деча оттадаьд.

ХӀанзарча Россе чу[тоаде | тоаде чура]

1996 шера маьждиг Къулбаседа ХӀирийчен бусалба наьха дина урхален доалахьа дӀаденнад[5]. 1996 шера Наджгоанцхой бетта маьждига пена тӀа цу хьанна бу ца ховш цу гӀулакха хьабаь кхоачам эккхийтаб: керттера пенаши мимари чӀоаггӀа ийттӀа хиннад, пена чу йоккха Ӏург а юташ (1,5x2 м)[6].

2010 шера Сунний маьждига тӀехьашка 12 гӀат йола гӀишло еттай маьждига тӀехьашкара лоамаш къайладоахаш. Цу хӀаманна бурохой чӀоагӀа раьза боацаш хиннаб, хӀана аьлча из доттарца маьждига сурт ийрчдаьккха хиннад — маьждиги цунна тӀехьашкара лоамаши цӀихеза дар шоай хозалца[7][8].

Сурташ[тоаде | тоаде чура]

Белгалдаккхар[тоаде | тоаде чура]

  1. М. Ю. Рощин Ислам в Северной Осетии Архиве диллад 2013 шера тов 24 дийнахьа.
  2. Объекты культурного наследия федерального значения Архиве диллад 2020 шера аьтинга 25 дийнахьа., Комитет по охране и использованию объектов культурного наследия Республики Северная Осетия-Алания
  3. «…когда в 1934 году горсовет принял решение уничтожить суннитскую мечеть, командир 25-й татарской роты 84-го кавалерийского полка Я. И. Беткенев отдал приказ воинам-татарам с оружием в руках встать на охрану мечети. Властям пришлось уступить и дать мечети статус памятника архитектуры». (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). Архиве диллад 2019 шера саькура 20 дийнахьа.
  4. Мечеть в Терк-Кала // Северный Кавказ : орган Народной партии горцев Кавказа / отв. ред. Ло:Нп3. — 1938. — Июль-август (№ 51-52). — С. 6. Архиве диллад 18 08 2023.
  5. «15-й регион»: В Суннитской мечети начались реставрационные работы (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар).
  6. Ъ-Газета — Взрыв во Владикавказе (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар).
  7. Хасан Дзуцев, интервью газете «Пульс Осетии» № 29 (320), 27 июля, 2010 г. (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). Архиве диллад 2019 шера ардара 19 дийнахьа.
  8. «Линия горизонта» (фото) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар).

Литература[тоаде | тоаде чура]

  • Теплицкий И. З., Цагаев Н. Д. Суннитская мечеть // Памятники материальной культуры Северной Осетии. — Орджоникидзе: Северо-Осетинское книжное издательство, 1963. — С. 40—42.

ТӀатовжамаш[тоаде | тоаде чура]

Ло:Мечети России Ло:Исторические мечети России

Категория:Мечети Северной Осетии Категория:Культовые сооружения Владикавказа Категория:Достопримечательности Владикавказа Категория:Мечети, построенные в 1908 году Категория:Здания и сооружения, построенные в 1908 году в России Категория:1908 год в Северной Осетии Категория:Культовые сооружения, построенные в 1908 году в России