1990-гӀа шераш
(1990-гIа шераш яха оагӀув укхазахьа хьожаяьй)
| XX бӀаьшу: 1990—1999 шераш |
|---|
Ленина къубба лораеш латта лерхӀаме ха хувцадалар
1990-гӀа шераш (эзареи ийс бӀаьи дезткъа иттлагӀа шераш; дезткъа иттлагӀа шераш) — иттшу да, шийна шераш чу а лоацаш 1990-гӀча шерара денз 1999-гӀа шу кхаччалца [1].
Алараш[тоаде | тоаде чура]
 | Зама а даим цхьан метте латтац, хувцалу. Перестройка, рыночни бувзамаш доладенначул тӀехьагӀа, мехка хулаш латтача хувцамаша эргабаьккхар издательствон болх а. Цу ханарча Ӏаьдало лаьрхӀар книжкаш арадаха кийчду издательствои, царна кепа етта И. Заболотне цӀерагӀара типографии вӀашагӀтоха, царех «Книга» аьнна цӀи а йолаш, къахьегама цхьа коллектив хьае. ХӀанз Ӏаьдала доалара даьнна дар тхо, хӀана аьлча кулгалхоша дӀахо болх бе лаьрхӀадар хозрасчёта наькъагӀа. Вешта аьлча, дӀахо дӀайодача хана, издательство ше яр ахча даккха дезар а ший болхлой Ӏалашбе безар а. Моттигерча йоазонхой книжкаех, школашта лаьрхӀача книжкаех хулаш болча пайдо Ӏалашбергбацар селлара дукха нах. ХӀанз типографе болхлой а ма барий царца лоархӀаш. Укхаза Хьажбикара говзал оарцагӀъера. Москвагара, моттигерча хьакимашкара пурам а даьккха, дунен цӀихезача классикий говзаме литература арадаха бокъо яьккхар цо. Уж книжкаш маьха дезагӀа, наха хетташ, пайда тӀабахьаш дар. Сона дагадоагӀаш, цу шераш каарадаьлар Дюма Александра «Кхо мушки тёр», «Ткъо шу даьнначул тӀехьагӀа», Толстой Алексея «Пётр-Ӏ», Драйзер Теодора «Стоик», «Титан», «Финансист», Шишков Вячеслава «Угрюм-река», кхыдараш. Цхьан дийнахьа уйча гучадаьлар укх тайпара амар: книжка арадаккха безам болаш волча сага бокъо я, ший ахчах из арадаккха, цу гӀулакха цунна гӀо деш хургья из дательство. Тхона юххьанца тамашийна хетар цун чулоацам. Редакторашка, рецензенташка, цензорашка гӀолла чакхдаьнна мара арадоахаш ца хинна книжкаш, хӀанз шийга ахча долчо, вӀалла хало йоацаш, кепа тоха йиш йолаш дар. Цу тайпара хӀама а издательство хьалло аттаеча гӀо деш хила дезар. ХӀаьта а ди тӀехьа халагӀа хулар вахар, хьакимий саготде дезаш дукха моттигаш яр. Нах кхачанца Ӏалашбе а дика вӀаштӀехьадалацар цу ханарча Ӏаьдала. Юкъейоалайир даьтта эцача сагага хила езаш йола талонаш. Со цу хана профкома чувоагӀаш вар, цудухьа из гӀулакх Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкара сона тӀадиллар. ХӀара бетта цкъа, Ленински райисполкоме дӀа а ваха, уж талонаш хьа а ийца, цул тӀехьагӀа издательствон мухьар а тоӀадаь, уж дӀаекъа езаш вар со. Дукха чам бо ацаш гӀулакх дар из. АргӀа йӀаьха хулар талонаш хьаэца баьхкарий. ХӀаьта а де хӀама дацар, латта везаш дар гӀулакх, хьакима тӀадилла хилча. Даьттал совгӀа, тика чу паргӀатта хьаэца шекар дацар, хьоар, колбаса, дулх хьакхачацар, геттара чӀоагӀа дифицит яр барзкъаш дутта машенаш, холодильникаш, пылесосаш. Юххера а, тикашка паргӀатта хьаэца маькх хилацар балхара цӀаболхача нахá. Сарахьа гӀалий тӀара адам тикашта наӀарга йӀаьха тӀӀирг яь латта дезаш хулар, маькха тӀакхачар духьа.Ӏарчакханаькъан Сали[2] |  |
Хьажа иштта[тоаде | тоаде чура]
Белгалдаьккхар[тоаде | тоаде чура]
- ↑ Жоп № 244413 Архиве диллад 2012 шера маьцхали 21 дийнахьа. // Справочни бюро «Грамота.ру»
- ↑ Арчаков С. Йоазонхой тешаме новкъост (inh) // Сердало : газет. — 2021. — саькура 4 дийнахьа.