Товзан-Юрт
| Юрт | |
| Товзан-Юрт | |
|---|---|
| хӀир. Комгæрон, эрс: Комгарон | |
| 43°03′23″ с. ш. 44°52′02″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен субъект | Северная Осетия |
| ХӀирийче | ГӀалме |
| Юрта хьисапе моттиг | Товзан-Юрт |
| Дá | Туаев Олег Владимирович |
| Тархьари географии | |
| Йиллай | 1874 |
| ХьалхагӀа хинна цӀераш |
эрсий меттала: 1908 кхачч. — Аки-Юртовская 1920 кхачч. — Воронцово-Дашковская 1944 кхачч. — Таузен-Юрт |
| Майда | 52,99 км² |
| Лакхал | 730[1] м |
| Ӏалама лоаттам | гӀаьххьа |
| Сахьата оаса | UTC+3:00 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↗1573[2] саг (2020) |
| Айххал | 29,68 саг/км² |
| Къамаш | хӀирий |
| Динаш | православхой |
| Катойконим | товзанъюртахо, товзанъюртахой |
| Паччахьалкхен мотт | хӀирий, эрсий |
| Дагарга идентификатораш | |
| Телефоний код | +7 86738 |
| Пошта индекс | 363105 |
| Код ОКАТО | 90240835001 |
| Код ОКТМО | 90640435101 |
| Номер в ГКГН | 0053281 |
|
|
|
.svg)
.svg)
Товзан-Юрт, Товзан-Юхе (хӀир. Комгæрон, эрс: Комгарон) — ГӀалме шахьаре ула юрт. Таханара Комгарон шин даькъах латт — шин гӀалгӀай юртах: Товзан-Юртах шийхи, Шолжа-Юртахи.
«Товзан-Юрта юрта хьисапе моттиг» яхача муниципальни кхоллама административни юкъ я.
ЦӀи
[тоаде | тоаде чура]ГӀалгӀай меттала юрт Товзан-Юрт[3] е Товзан-Юхе[4] яхаш я.
Эрсий меттала Комгарон яхаш я, хьалха гӀалгӀай меттала мо Таузен-Юрт яхаш хиннай село[3].
Географи
[тоаде | тоаде чура]Юрт улл ГӀалме шахьара зӀилбухен-малхбоалехьарча даькъе, Шолжа аьтта берда тӀа, цох эрсий меттала Белая Речка яха кхетача моттига́ духьал. Юрт шахьара юкъ йолча Шолхех 12 км зӀилбухен-малхбоалехьеи, Бурох малхбоалехьа 18 км гаьнеи.
Товзан-Юртал малхбоалехьа Шолжа-Юрт улл, малхбузехьа — Ахкий-Юрт. Юрта йисте, зӀилбухехьа Къулбаседа Кавказерча РФ МВД чурча бӀун дешара юкъарче я.
Тархьар
[тоаде | тоаде чура]1874-ча шера Тийрка гӀазкхий зӀанарера гӀазкхий Ӏохайшаб хӀанз юрт уллача Аки-Юртовская яхаш цӀи йолаш станица а йилла́[5]. 1908-ча шера гӀазкхаша къаьнара цӀи Воронцово-Дашковски яхачох хийцай[6].
1920-гӀа шераш долалуш кхыча юххьанца гӀалгӀай хиннача юрташкара мо гӀазкхий арабаьхаб, юрта́ Таузен-Юрт аьнна цӀи тиллай, тӀаккха гӀалгӀай Ӏохайшаб цига ГӀалгӀай автономе областа́ юкъе а яха́.
1944-ча шера гӀалгӀайи нохчийи СибарегӀа Ӏобахийтачул тӀехьагӀа ХӀирий АССРа доалахь дӀа а енна Комгарон аьнна цӀи тиллай.
1973-ча шера Товзан-Юртах иштта Шолжа-Юрт хьа а те́ха́ цхьа юрт хьаяьй царех.
Инфраструктура
[тоаде | тоаде чура]- Товшхала цӀенош
- Юкъера юкъара дешар тела ишкол
- Лорий амбулатори
Бахархой
[тоаде | тоаде чура]| Бахача наьх дукхал | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926[7] | 2002[8] | 2010[9] | 2011[10] | 2012[11] | 2013[12] | 2014[13] |
| 299 | ↗1678 | ↘1549 | ↘1544 | ↘1538 | ↗1546 | ↘1541 |
| 2015[14] | 2016[15] | 2017[16] | 2018[17] | 2019[18] | 2020[2] | |
| ↘1537 | →1537 | ↗1558 | ↗1568 | ↘1567 | ↗1573 | |
- Къамашцара лоаттам
Ерригроссе 2010-ча шера хьисап деш нах дӀаязбаьчох[19]:
| № | Къам | Дукхал, саг | Да́къа |
|---|---|---|---|
| 1 | хӀирий | 1499 | 96,8 % |
| 2 | эрсий | 20 | 1,3 % |
| 3 | кхыбараш / хьоахабаьбац | 30 | 1,9 % |
Белгалдаккхар
[тоаде | тоаде чура]- ↑ Комгарон.
- ↑ 2,0 2,1 Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2020 шера наджгоанцхой бетта 1 денга (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 17.10.2020. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 17.10.2020.
- ↑ 3,0 3,1 Ономастикон Ингушетии, 2021, оа. 39.
- ↑ ГӀалгӀай-эрсийи эрсий-гӀалгӀайи терминий дошлорг, 2016.
- ↑ Список населённых мест Терской области (по данным к 1 июля 1914 г.) Издание Терского Областного Статистического Комитета под редакцией Секретаря комитета С. П. Гортинского. Владикавказ, 1914.
- ↑ Полное собрание законов Российской империи. Собрание третье Отделение I. От № 29944-31329. — Directmedia, 2013-03-15. — 1041 с. — ISBN 978-5-4460-7056-5.
- ↑ Список населенных мест Ингушской автономной области составленный по материалам всесоюзной переписи 1926 г.
- ↑ Коряков Ю. Б. Этно-языковой состав населённых пунктов России : [арх. 17 лайчилла 2020] : база данных. — 2016.
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений и населённых пунктов
- ↑ Оценка численности населения муниципальных образований Республики Северная Осетия-Алания на 1 января 2011-2015 годов. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 4.05.2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 4.05.2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла. Таблица 35. Массехана бахача наьх дукхала оценка 2012 шера наджгоанцхой бетта 1 денга. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.05.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.05.2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2012 шера наджгоанцхой 1 денга. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 16.11.2013. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 16.11.2013.
- ↑ Таблица 33. Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2014 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 2.08.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.08.2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2015 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 6.08.2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 6.08.2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2016 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. Муниципальни образованешка гӀола 2017 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа (эрс.) (31 кӀимарса 2017). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2017. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.07.2017.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2018 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 25.07.2018. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 26.07.2018.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2019. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.05.2021.
- ↑ Том 4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 27.11.2019. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 19.08.2013. Архиве диллад 2016 шера тушола 5 дийнахьа.
Литература
[тоаде | тоаде чура]- Дошлоргаш
- ГӀалгӀай-эрсийи эрсий-гӀалгӀайи терминий дошлорг = (Ингушско-русский и русско-ингушский словарь терминов) / Сост. Н. М. Барахоева, Н. Д. Кодзоев, Б. А. Хайров. Отв. ред.: д.филол. н. проф. Н. М. Барахоева. Реценз.: д.п.н. Т. В. Жеребило, д.филол.н М. М. Султыгова; Ингушский научно-исследовательский институт гуманитарных наук им. Ч. Э. Ахриева. — Магас, Нальчик : «Тетраграф», 2016. — 618 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-00066-096-6.
- Русско-ингушский словарь: 40 000 слов / Сост. Оздоев И. А.. Под. ред. Ф. Г. Оздоевой, А. С. Куркиева. — М : Русский язык, 1980. — 832 с.
- Ӏилман балхаш
- А. Куркиев. О некоторых топонимических названиях плоскостной Ингушетии // Литературная Ингушетия : журнал. — 2002. — № 2 (20).