Ангушт
| Эйла | |
| Ангушт | |
|---|---|
| Ангушт | |
| хIир. Тарскæй, эрс: Тарское, Ангушт | |
| 42°57′52″ с. ш. 44°46′16″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен Субъект | ГӀинбухера ХӀирийче |
| Муниципальни шахьар | ГӀалме |
| Юртда | Сотиев Эльбрус Давидович |
| Тархьари географии | |
| Йиллай | XVII-ча бӀаьшера |
| ХьалхагIа хинна цIераш |
1860 кхачч. — Ангушт 1920 кхачч. — станица Тарская 1944 кхачч. — Ангушт |
| Аре | 84,46 км² |
| Юкъарчен лакхал | 785[1] м |
| Iалама лоаттам | юккъера |
| Сахьата оаса | UTC+3 |
| Ба́ха нах | |
| Ба́ха нах | ↘2531[2] саг (2020) |
| Айхе | 29,97 км²/саг |
| Къамаш | гӀалгӀай, хӀирий |
| Динош | бусулбаш-сунниташ, православхой |
| Катойконим | онгуштхо, онгуштхой |
| Дагарга идентификатораш | |
| Пошта индекс | 363106 |
| Код ОКАТО | 90240875001 |
| Код ОКТМО | 90640475101 |
|
| |
.svg)
.svg)
Ангушт (я) е Онгушт (я) (эрс: Тарское, хIир. Тарскæй) — ГӀалме шахьарара гIалгIай эйла, карарча хана ГӀинбухера ХӀирийчен доазона тIа лоархIаш я.
Этимологи[тоаде | тоаде чура]
Ӏоахаранаькъан ГӀойберда Нурдина цу деша дашхар «Áне гуш йола моттиг» (Ане гуш тӀе) аьнна увттадаьл[3]. Бакъда, Нурдина оттадаь дашхар профессор хиннача Дахкилганаькъан ИбрахӀима нийса хийттадац: «Тешаме хетац «Ангушт» яхаш дола дош кхаь деша маӀанцара дашхар (этимологи оттаяр): «ан» — шаьре, горизонт; «гуш» — бӀарго тӀаэцаш, зувш; т (те) — моттиг белгалъяккхар. Цу тайпара декъарца, хьаяхачох, хьахул «Шаьре (горизонт) йола моттиг». Из дика наьх санна ишта доацача саннеи, увзадаьи тешаме доацача саннеи хеталу. Цу тайпарча дашхара (этимологен) бехке, хетаргахьа, юххьанцара хьал да, из да термина гӀалгӀай маӀан эрсий йоазонца оттаде гӀертар». ХӀаьта гӀалгӀаша цу юрта из цӀи цӀаккха я́ха́ яц. Цар «Онгашт» оал. Из кеп я юхь аьнна хьаэца езаш яр, хӀаьта тӀаккха хьадоаладаь хинна да́шхар бух боацаш хул»[4] Бакъда Коазой Нурдина́ из нийса хийттадац:«Дахкилганаькъан ИбрахӀима ишта яхе а, тхона хетачох Ангушта цӀи гӀалгӀай «ан» яхача гӀалгӀай дешаца дувзаденна да («а́н» — «сигале»; «а́наюх, а́найист» — «горизонт» (ма дарра аьлча «сигален йист, чакххе»); «а́не» — «шаьре, а́ре, раьгӀе» (плоскость, равнина).
«А́н» яха дош геттара шира да — эггара ширагӀча дунен метташка хиннад из — шумерой, хуррой (гӀалгӀай меттаца бувзамаш болаш доа).
АнгуштӀе яхача термина маӀан ишта да: «ан» — сигале, «-гуш» - бӀарго хьалоацаш, гуш, зувш, «тӀе» — тӀа, из да сигале шийна тӀера гуш йола моттиг. Йиста «ДухьаргуштӀеца»: «Духьар» - духьала (цаӀ шоллагӀчо духьал), «-гуш» — бӀарго хьалоацаш, гуш йола, «тӀе» — тӀа; Оаламо хьаяхачох Джайрахьарча къонахо ший эйлан духьал йилла хиннай из.[5]
Бахархой[тоаде | тоаде чура]
| Численность населения | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926[6] | 1970[7] | 2002[8] | 2010[9] | 2011[10] | 2012[11] | 2013[12] |
| 3201 | ↗3393 | ↗4371 | ↘3845 | ↘3834 | ↘3488 | ↘3294 |
| 2014[13] | 2015[14] | 2016[15] | 2017[16] | 2018[17] | 2019[18] | 2020[2] |
| ↘3169 | ↘3067 | ↘2865 | ↘2790 | ↘2727 | ↘2608 | ↘2531 |
- Къамай лоаттам
2010-ча шера хьисап деш нах дӀаязбаро оттадаьчох[19]:
| Къам | Дукхал, саг |
берригача бахархоех да́къа, %) |
|---|---|---|
| хӀирий | 2722 | 70,8 % |
| гӀалгӀай | 977 | 25,4 % |
| гуржий | 86 | 2,2 % |
| кхыбараш | 60 | 1,6 % |
| берригаш | 3845 | 100 % |
Белгалдаккхар[тоаде | тоаде чура]
- ↑ Geonames: Тарское.
- ↑ 2,0 2,1 Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2020 шера АгӀой 1 денга (эрс.) (тIакхача вIаштехьа доаца тIатовжам — тархьар). ТIехьара хьажар хиннад 17 АьрхӀий 2020. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 17 АьрхӀий 2020.
- ↑ Сулейманов «Топонимия Чечено-Ингушетии» (Нохч-ГӀалгӀайчен топоними) 1978 шу, 62-гӀа оагӀув
- ↑ Дахкильгов, 2007. 20-21-гӀа оагӀонаш
- ↑ Коазой Нурдин, Ингушские населенные пункты:Ангушт (ГӀалгӀай нах баха моттигаш:Ангушт), 2020 шу, 3-4-гӀа оагӀонаш
- ↑ Список населенных мест Ингушской автономной области составленный по материалам всесоюзной переписи 1926 г.
- ↑ Ло:Население/1970E
- ↑ Ло:Население/2002B
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений и населённых пунктов
- ↑ Оценка численности населения муниципальных образований Республики Северная Осетия-Алания на 1 января 2011-2015 годов. ТIехьара хьажар хиннад 4 Села 2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 4 Села 2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла. Таблица 35. Массехана бахача наьх дукхала оценка 2012 шера АгӀой 1 денга. ТIехьара хьажар хиннад 31 Села 2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 31 Села 2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2012 шера АгӀой 1 денга. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). ТIехьара хьажар хиннад 16 Лайчилла 2013. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 16 Лайчилла 2013.
- ↑ Таблица 33. Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхIай муниципальни образованешка 2014 шера АгIой 1 дийнахьа. ТIехьара хьажар хиннад 2 Мяцхали 2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 2 Мяцхали 2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхIай муниципальни образованешка 2015 шера АгIой 1 дийнахьа. ТIехьара хьажар хиннад 6 Мяцхали 2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 6 Мяцхали 2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхIай муниципальни образованешка 2016 шера АгIой 1 дийнахьа
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. Муниципальни образованешка гӀола 2017 шера АгIой 1 дийнахьа (эрс.) (31 Баьцамеа 2017). ТIехьара хьажар хиннад 31 Баьцамеа 2017. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 31 Баьцамеа 2017.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхIай муниципальни образованешка 2018 шера АгIой 1 дийнахьа. ТIехьара хьажар хиннад 25 Баьцамеа 2018. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 26 Баьцамеа 2018.
- ↑ Ло:Население/2019AA
- ↑ Том 4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура 19 Мяцхали 2013.